Cónclave Continental Del Pueblo Rrom De Las Américas

O Narodo Rromano o Kaver Shav Katar Amari Dey e Phuv. Chidinimos

Rromano anda’y Amerika*

[Kito (Ekuadori) de katar o 12to –14to zhi kay o 16to Martso 2001]

O Kaver Shav Katar e Pachamama – Amari Dey e Phuv: Deklaratsia le Rromane Narodoski anda’l Americhi

Le suskripti/ramome Organizatsi ay kumpeniyi Rromane chidinime and’o malaymos: “O Narodo Rromano o kaver shav katar amari dey e phuv”. Chidinimos kontinentosko katar o Narodo Rromano anda’l Americhi, ankerdo and’o Kito (Ekuadori) mashkar o 12to ay o 16to anda o 3to shon 2001 and’e stena katar o “Forumo anda’l Americhi pala o averfialo ay o pluraliteto”.

Sar zhangliolpe vorta, pala:

- Ke but fialuria kumpeniyi ay grupi Rromane niamitska beshen ande but thema la Amerikake de katar e vriamia koloniaki, shay mothola pe ande kodo senso ke amaro avimos kathe sar narodo si may angluno de sar te vazden pe le adjesune Staturia/Thema.

- Ke sar chapato/kumpania, o Narodo Rromano nay ek narodo korrovetsongo vay kay numa so areslo, chi streino, te na nichi ke si les ek lungo vriamia kathe ay beshel ande pashte sa le thema anda o kontinento Amerikanitsko.

- Ke dam bi-musurako ka’l protsesuria kay biande sa le natsionaliteton anda le aver fialo thema le kontinentoske, ay kado nay tista pomenime katar o drushto Gazhikano,.

- Ke o Narodo Rromano shoha/nikada chi mangla te birevil vay te kerel te del andre p’e zor peski kultura ka le kavre narodongi, okontrer/napoda, sagda prinzhardjilo pa pesko chetaimos karing o averfialo ay o pluraliteto.

- Ke o Narodo Rromano ande’l Americhi del opral o broyo/numero katar le trin milivoya zhene ay makar ke dichol demografichno kaygodi, sayekh kerde amen p’e zor te kufundisavas and’o bi-dikhimos.

- Ke p’e historia, vi arachi vi adjes, amaro narodo sas e zhertva/viktima e may kamadi katar le praktichi ay le fakturia rasistichka, diskriminatsiake, ksenofobiake ay intolerantni kay angerda le may bute narodon ay kulturi te prasan amen el may nasule ay akushimaske anaventsa.

- Ke kana del pe duma pa o averfialo anda’l naroduria ay kulturi le Amerikanitskone kontinentoske deplin ankalavel pe ay ashen chixi angla o chachimos ke vi o Narodo Rromano si/ekzistil.

- Ke sam ek narodo miyi borshengo, historiasa, zakonuria ay shib amari ay ke anda kodya pherde chachimatantsa/pravontsa te vazdas amari slobodo voya,

- Ke chi primis o anav “etnikaki manyina” kay thon amen ande uni mashkarthemenge strumenturia/sersamuria, soste chi sikavel amari situatsia sar narodo kay maladjol ande’k realiteto licharde narodosko.

- Ke mangas ay kamas te amboldel pe palpale le Rromane narodoske o primimos deplin ay antrego katar peske chachimata/pravuria sar narodo, butivar bi-primime ay stramime, ay,

- Ke makar ke amaro narodo nay les ande peski shansa tsivilizatsiyaki o fakto eke proyektosko eke themesko pesko, kodo nay oprimos/ ampeshimos kaste te shay dashtil sar trobul pe te avel reprezentime ande’l treptsi mashkarthemenge ay and’o sistemo anda’l Natsiyi Chidine/UN.

And’o suporto katar so spozisailo, le Organizatsiyi ay Kumpeniyi Rromane anda’l Americhi pomenis amaro bi-perimasko kompromiso munchimasko te keras buchi aktivno/aktivo pa kakala glamni

Zhalbi:

1. Te dobundis ke el Staturia ay Amperetsiyi/Guvernuria anda’l Americhi primin o chachimos/pravo la solobodonya voyako le Rromane Narodoske.

2. Te das and’o gor ke el Staturia ay Guvernuria le kontinentoske te primin, promotin, garantuin le narodni chachimata katar o Narodo Rromano.

3. Te branisaras, te las palpale ay te tsenis e historia ay etnikake-kulturake traditsiyi katar amaro narodo ay vi te feris le chachimata mishtimatange ay traditsiyenge ay/vay o mishtimos kulturako ay sicharimasko katar o Narodo Rromano.

4. Te opris/ampeshis fersavo modo negativno diskriminatsiyako rasizmosko, ksenofobiako ay intoleransya ay streyimasko potriv/kontra o Narodo Rromano.

5. Te sponsoris ay sikavas angla o drushto Gazhikano le prinzharimata traditsiyake katar o Narodo Rromano, sar vi peske mishtimata etnikake ay kulturake.

6. Te das and’o gor ke el Staturia ay guvernuria anda’l Americhi te aplikin bi-bariako normi mashkarthemenge zakonoske ke varesar te ferin el chachimata Rromane Narodoske.

7. Te chingeris te bufliaren pe le thana autonomiake ay auto-guvernoske katar o Narodo Romano ay te rodel pe o primimos katar peske birevia/otoriteturia ay te tsenin pe amare spetsialni zakonuria “e kris”.

8. Te dobundis o puterimos thanengo mashkar le kulturi kay trobuna pe, te garantuin o futuro/may angle autonomo katar o alomos tsivilizatsiyako kay si katar o Narodo Romano ande’l Americhi.

9. Te mangas katar le Staturia ay Amperetsiyi/Guvernuria anda o kontinento la Amerikako, may anglal de sar te getin planuria le Rromenge bariarimaske, te keren konsulta vorta ka o Narodo Romano, te shay propozil, spetsialno so chalavel peske trayuria, kultura, identiteto ay purvi nevoyi ay kaste te shay dispozil le resorsi kay trobula les le bariarimaske katar peske Institutsiyi, ekonomiya ay le sicharimaske ay edukatsia.

10. Te dobundis ke el Staturia ay Guvernuria katar e rezhiona te garantuin e azna programongi edukatsiake do-shibange ay mashkar kulturi kay avena p’e azna le Rromane Narodoske, ay vi te primis o akseso katar peske terne ay zhuvlia ka’y edukatsia e mashkaruyi ay vi e bari ande’l lashe konditsi kay garantuina ke ashena and’o sistemo.

11. Te mangas katar le Staturia ay Guvernuria anda’l Americhi te eznin modeluria alternativi p’e grizha le sastimaski le Rromane Narodoske kay garantuina ek akseso vorta ka’l servisuria sastimaske kay trobula te aven vorta, eznimaske, auto-ankerde, zurale, efektivni, te ankeren o kvaliteto ay lasho trato, ay kaske bucha zhana karing o zuriaymos le uspexosko, preventsiya, tratamento ay rehabilitatsiya katar o sastimos.

12. Te aportis kaste le planuria ay programuria statoske primin le zhanglimata praktiki, eznimata katar le but fialuria droma diagnosisake ay tratamento kay si prinzharde katar o Narodo Rromano.

13. Te das zhalba ka’l Staturia ay Guvernuria kaste te promotin ay garantuin e sigurantsa pravarimaski ay o adinko lasharimos katar o kvaliteto trayosko le Rromane Narodosko.

14. Te mangas katar le Staturia ay Guvernuria le kontinentoske ke kanagodi kerdjona pe

...