ClubEnsayos.com - Ensayos de Calidad, Tareas y Monografias
Buscar

Traduccion De Castellano A Wayuunaiki

ama271116 de Octubre de 2014

2.845 Palabras (12 Páginas)366 Visitas

Página 1 de 12

CONCEPTOS:

1.- Prácticas Económicas (wayuu):

Son aquellas realizadas por pueblos y comunidades indígenas, en su hábitat y tierras, para satisfacer sus necesidades y obtener bienes y servicios, tomando en cuenta la cultura propia, estas actividades pueden ser la cría, caza, pesca, cultivo, artesanía, entre otros.

1.- A’yataalaa ekünajatkaa anainjee (wayuu)

Shia tiairua saainjalakaa puweewuloirua je sükomunidaashe wayuu atamüinree, sulu’u noumain jee nepijaalee, süpüla nnojolinjanain jamüsirüin naya je eeinjatüin kasairua nounekaakalü aka, shiain jülüjainjatüin naa’in waneepia tü akuwa’ipaakalüja’aya ma’in, a’yatawaakalüirua tü shiaja’a tü epijaakaa mürülü, alojoo, ounujaa, apünajaa, aainjaa jee akumajaa kasairua, jee waneeiruwaya’asa.

2.-- ECONOMIA COMUNITARIA

La economía comunitaria, inicialmente, es el horizonte vislumbrado de un mundo mejor, en el que podamos vivir bien, asumiendo el vivir bien como la armonía con los demás seres humanos, con las demás comunidades, con los demás pueblos, con la naturaleza y con el cosmos.

2.- Tü washirüü saainjüinkaa tü komunidaakaa, palajana’alee ma’in, shiaalu’u wanee anaa akuwa’ipa, eeinjanale wepijaain sünain anaa, anajiraainjatüin wakuwa’ipa sümaa tü wanee wuyuukalüiruwaya’asa, sümaa tü wanee komunidaakalüirua, sümaa tü wanee puweewulokoluirua, sümaa tü natüraleesakaa je müsia sümaa tü cosmos münakaa.

3.- Cosmovisión

Se trata de las creencias sobre el origen del cosmos, de la vida y de los grupos humanos; entre los pueblos indígenas, existe un cuerpo de creencias relativas al origen del universo, de la vida, del hombre y la sociedad, de los animales, de la naturaleza, de las cosas, de las normas de convivencia, de los seres malignos y benignos.

3.- Tü akuwa’ipaakalüja’aya ma’in

Shia tü e’itaanakaa kanainjeejetüin ma’leeiwa’a ma’in tü akuwa’ipaakalüja’aya ma’in, tü kataakaa o’uu jee wayuu je alina atamüinree; sa’aka tü wayuukoo atamüinree, oonoona amaalü shi’itaanüin ekiiru’u jamakuwa’irüle tü mmakaa atamüinree, tü kataakaa o’uu, tü wayuuwaakaa atamüinree jee tü sosiedaakaa, tü mürutkalüirua, tü kasa eekaa süpüshuwa’aya, tü kasakalüirua, sukuwa’ipa epijaajirawaa je tü kasa epijaakalüirua sünain mojulawaa jee anamiaa.

4.- IDENTIDAD

Es un conjunto de repertorios culturales interiorizados (representaciones, valores , símbolos), a través de los cuales los actores sociales (individuales y colectivos) demarcan sus fronteras y se distinguen de los demás actores en una situación determinada, todo ello dentro de un espacio históricamente específico y socialmente estructurado.

4.-AKUWA’IPAA

Shia wanee kojuyasü akuwa’ipaamaajatüirua eekalü ekiiru’uin( shijeetshi kasa, sujutumaajatü kasa) kanainjeekaa natuma na eejiraakana sünain epijawaa(waneesuwai je kottira’awalin) ne’itaain sülüjülewain noumain jee waneejetüin nakuwa’ipa noulia na wanee eekana sünain epijawaaya’asa , nayakana nepishuwa’a sulu’u wanee mma su’utpünaa wanee ka’i jee sünain eejiraain naya sünain pansa’awalin nakuwa’ipa.

5.- EL VIVIR BIEN/BUEN VIVIR

es aquella donde nos desenvolvemos en armonía con todos y todo, es una convivencia donde todos nos preocupamos por todos y por todo lo que nos rodea. Lo más importante no es el hombre ni el dinero, lo más importante es la armonía con la naturaleza y la vida.

5.- TÜ EPIJAWAAKAA SÜNAIN ANAA

Shia tü wakuwa’ipakaa sünain anain waya wepishuwa’aya, epijaajirawaa eere jülüjajiraain waa’in wakuwa’ipa wapüshuwa’aya jee kasa eekaa süpüshuwa’aya eekalü wa’atoupünaa.

Nnojotsü shian kojutüleeinjatüin ma’in watuma tü wayuukoo je tü neetkaa,shia kojutuleeinjatka wamüin tü anjiraainjanain waya sümaa tü kasa eekaa süpüshuwa’aya je tü kataakaa o’uu.

6.- EDUCACIÓN INTERCULTURAL BILINGÜE

Es aquel proceso a través del cual los individuos al mismo tiempo que recuperan los conocimientos, saberes y tecnologías propios de su medio, integran de manera crítica los conocimientos más importantes de la ciencia y tecnología occidentales que les permitan construir formas de desarrollo sostenible y con identidad.

6.-EKIRAJAA SÜNAIN PALIRAWAA AKUWA’IPA JE PIAMAPULUU ANÜIKI

Shia tü sünainwaakaa waneesuwai wayuu ayatüinjatüiya tü sütüjalakaa, shi’ataayakaa sulu’ujee suumain, sa’akamüinjatüin shia sutuma süchiki shi’rajaajüin shiairua sünainmüin müsia atumaa tü atüjalaa je a’yataalaa sutuma alijuna süpüla nakumajüinjatüin anain sukuwa’ipa tü ka’letsheekaa, kama’ainjatüin shia je sümaa tü akuwa’ipaakalüja’aya ma’in.

7.- PUEBLOS INDÍGENAS

Son grupos étnicos que habitan un determinado territorio y dentro del cual mantienen índoles de creencias propias de su cultura milenaria.

7.- NA WAYUUKANA ATAMÜINREE

Nayaja’a na wayuu kepiakana sulu’u wanee mma jee ayatüinya natuma kasa noonookaa amaa sünainjeeje tü akuwa’ipaa kama’airükaa.

8.- ZONA URBANA.

Aquella porción geográfica altamente poblada, característica de las grandes ciudades acompañadas del comercio y la tecnología, el turismo y muchas veces, las desigualdades sociales.

MMA ALIJUNAPIA

Shia tia sa’ata mma mainmashaanakaa alu’u alijuna, mainma alijunapiairua, sümaa aikaale je a’yataayairua, o’unajaalee jee müsia shia, shia eekaa tü sülana’alee’in ma’in sulu’u eekai ma’letshein suulia eekai washirüin.

9.- VERGÜENZA ÉTNICA

Se basa en el comportamiento negativo de negarse a pertenecer a una cultura en específico y compartir sus creencias, lo cual los convierte en un tiempo no muy lejano a ser unos desertores culturales.

9.- JAPÜIWAA SÜKA WAYUWAA

Shia tü japüliikaa süka süpüshaa wanee akuwa’ipaa, kasa oonoonakaa amaa, sükajee tia eesü süpüla su’unaamaatüin suulia tü sukuwa’ipakaa matsamüinchon.

10.- DISCRIMINACION.

Es separar, diferenciar o excluir a alguna persona, o tratarla como un ser inferior, o privarle de derechos, por ciertas características físicas, por sus ideas, por su religión, por su cultura, por su orientación sexual, por su posición económica, u otros motivos aparentes.

10.- MALIAA ATUMAA

Shia wanee akatalaa, waneejetaa atuma wanee wayuu, o’ulakaa müsia shi’itaanüin pounuwain ouliaa, o’ulakaa müsia mojutuin shia atumaa, soo’ujee sukuwa’ipa makalü aka su’upünaa, soo’ujee kasa shikiiru’ukoo, soo’ujee sü’maleiwashe, soo’ujee sukuwa’ipa, soo’ujee müle aka waneejetüi sukuwa’ipa atumaa keechinwaa jee keeruinwaa,soo’ujee washirülen o’ulakaa mojulen, o’ulakaa müsia wanee akuwa’ipaairua nnojoluin ma’in ja’yain.

EDUCACION INTERCULTURAL BILINGÜE Y PRACTICAS ECONOMICAS WAYUU

La Educación Intercultural Bilingüe: Se basa en los siguientes principios: Libertad, tradición, desarrollo de la personalidad, prevalecimiento de la cultura autóctona, pluralismo cultural, valorización de las culturas. Así mismo, trata de integrar al individuo en forma gradual, natural y justa en su proceso de aprendizaje, para promover el bilingüismo, formar un ciudadano que se comunique efectivamente y con propiedad, utilizando su lengua autóctona y la lengua española, ya que debe relacionarse en el resto de la sociedad, afianzar el respecto a las especificidades culturales en los diferentes grupos étnicos, motivar al indígena para que adquiera conocimientos que le permitirán completar su formación y participe activamente en la sociedad.

Tü Ekirajaakaa sulu’u palirawaa akuwa’ipa süka Piamapuluu anüiki shia kanainjeejetka tüüiruwan: Taashii, akuwa’ipaa sükalujutu ka’i, anaa akuwa’apaawai, shiain kojutuleein ma’in atumaa tü akuwa’ipaakalüja’aya ma’in, kojutaa atuma wanee akuwa’ipaairuwaya’a, kojutaa atuma akuwa’ipaairua. O’ulakaa müsia, süchajaain ana ana nümüinjachin wanee wayuu sutuma, pansaain nukuwa’ipa, anain sukuwa’ipa nikirajia, süpüla eeinjatüin tü piamapuluukoo anüiki, anainjatüin nukuwa’ipa wanee wayuu je alijuna sünain aashajawaa, naashajaain tü nünüikikaa je müsia tü alijunaikikaa, aka eejiraainjachin nia sa’akapünaa wayuukoo je alijunakaa atamüinree, kojutuwalinjatüin sükajee tia tü akuwa’ipaakalüirua sa’akapünaawai alijuna je wayuu atamüinree, atütüjaa wayuu atamüinree süpüla nütüjainjachin wanee kasa anainjatüin nukuwa’ipa sükajee tia je anainjachin nia sa’akapünaa tü epijaasükalüirua wanaa nümaa.

Debido a esto, el docente debe ser un continuo estudioso, perteneciente a una etnia, tomar al alumno como elemento fundamental en el proceso educativo; estar actualizándose para estar al tanto de los cambios ocurridos en la sociedad.

Sükajee tia, chi ekirajüikai sünainjachi waneepia tü atüjaakaa, aka süpüshin nia wanee wayuu atamüinree, kojutshaanainjachin atumaa chi ekirajünüshikai sünain tü sukuwa’ipakaa ekirajaa, nütüjaainjatüin soo’u tü kasairua alatakaa su’wanaja’awalin akuwa’ipa sulu’u tü mma nipijaakaa alu’u.

La Educación Intercultural Bilingüe, propicia el mantenimiento y la utilización permanente oral y escrita

...

Descargar como (para miembros actualizados) txt (22 Kb)
Leer 11 páginas más »
Disponible sólo en Clubensayos.com