FILOSOFÍA ANTIGA E MEDIEVAL

[pic 1][pic 2]

UNIDADE 1: O NACEMENTO DA FILOSOFÍA

—A ORIXE DO «COSMOS» NA CORRENTE PRESOCRÁTICA

—DIALÉCTICA SOCRÁTICA E RELATIVISMO DOS SOFISTAS

UNIDADE 2. AS TEORÍAS DE PLATÓN

—ONTOLOXÍA: A REALIDADE

—EPISTEMOLOXÍA: O COÑECEMENTO

—ANTROPOLOXÍA: O SER HUMANO

—ÉTICA: A CONDUTA MORAL

—POLÍTICA: A SOCIEDADE

UNIDADE 3. AS TEORÍAS DE ARISTÓTELES

—ONTOLOXÍA: A REALIDADE

—PSICOLOXÍA: A PSIQUE

—ANTROPOLOXÍA: O SER HUMANO

—EPISTEMOLOXÍA: O COÑECEMENTO

—ÉTICA: A CONDUTA MORAL

—POLÍTICA: A SOCIEDADE

UNIDADE 4: O PENSAMENTO NA IDADE MEDIA

A FORMACIÓN DO CRISTIANISMO: A PATRÍSTICA E AGOSTIÑO DE HIPONA

—A CUESTIÓN FE-RAZÓN NA PATRÍSTICA

O ASENTAMENTO DO CRISTIANISMO: A ESCOLÁSTICA E TOMÉ DE AQUINO

—A CUESTIÓN FE-RAZÓN NA ESCOLÁSTICA.

_________________________ESQUEMA DOS CONTIDOS DA UNIDADE________________________

1. A ORIXE DO «COSMOS» NA CORRENTE PRESOCRÁTICA

Introdución: AS «POLIS» GREGAS

1.1. O PASO DO PENSAMENTO MÍTICO AO PENSAMENTO RACIONAL

1.2. O PROBLEMA DA «FISIS» NO PENSAMENTO GREGO

1.2.1. O nacemento do concepto de «fisis»

1.2.2. (Primeira fase:) A busca da orixe da «fisis»: O «arché»

1.2.2.1. O «arché» sensible: os filósofos milesios

1.2.2.2. O «arché» intelixible: os filósofos pitagóricos

1.2.3. (Segunda fase:) A explicación do funcionamento da «fisis»: ser e cambio

1.2.3.1. A dicotomía ser—cambio: Heráclito e Parménides

1.2.3.2. A solución pluralista: Empédocles, Anaxágoras e Demócrito

1.2.3.3. A solución dualista: Platón

1.2.3.4. A reunificación dos procesos de ser e cambio: Aristóteles

2. DIALÉCTICA SOCRÁTICA E RELATIVISMO DOS SOFISTAS

Introdución: O XIRO ANTROPOLÓXICO DO PENSAMENTO GREGO

2.1. O DEBATE SOBRE A VERDADE (relativismo fronte a antirrelativismo)

Os sofistas: relativismo e escepticismo—Sócrates: a verdade por indución

2.2. O DEBATE SOBRE A ORIXE DO «NOMOS» (convencionalismo fronte a naturalismo)

Os sofistas: convencionalismo—Sócrates: naturalismo

2.3. O DEBATE SOBRE A FUNCIÓN DO COÑECEMENTO (utilidade fronte a sabedoría)

Os sofistas: retórica e persuasión—Sócrates: a sabedoría e o método maieútico

Epílogo: PLATÓN E ARISTÓTELES: O ASENTAMENTO DO ANTIRRELATIVISMO

A ORIXE DO «COSMOS» NA CORRENTE PRESOCRÁTICA

AS «POLIS» GREGAS

A Grecia anterior ao século VIII a. C., era un conxunto de pobos pequenos e pouco artellados. A partir dese século produciuse un agrupamento en pequenas comunidades políticas independentes, as «polis». Nelas nacerá a filosofía no século VII a. C.

        Cada «polis» considerábase a si mesma como unha especie de nación separada e independente xa que tiña leis propias sobre asuntos relixiosos, administrativos e militares. Non estaban moi poboadas: tiñan entre 3.000 e 5.000 habitantes, e só Esparta e Atenas acadaron poboacións máis amplas. As «polis» loitaban entre si, facendo alianzas ocasionais entre elas. Pero malia ese antagonismo e malia o autónomas que eran as «polis», a súa poboación considerábase como parte da mesma civilización grega ou helena. Compartían a lingua, a relixión, e unha tradición artística, literaria, filosófica e científica. No século IV a. C. Filipo II, rei de Macedonia, ao norte da Grecia, aproveitando o debilitamento das «polis» pola chamada Guerra do Peloponeso, conquistou as «polis», eliminando a súa autonomía e formando un estado unificado que o seu fillo, Alexandre Magno, asentou e ampliou. Así comezou unha nova época coñecida como «época helenística».

        As «polis» tiñan unha estrutura semellante. No centro, onde se xestionaban as cuestións políticas e administrativas, estaban a acrópole e a ágora. Aproveitando algunha elevación do terreo construían a acrópole (significa «cidade alta») e alí situaban os principais edificios políticos, económicos e relixiosos. Fortificada con muros, a acrópole servía de refuxio para a poboación en caso de conflito bélico. O centro da actividade comercial e o lugar de reunión da poboación era a ágora ou praza. Rodeando as «polis» había unha área de cultivo que podía estenderse varios quilómetros. Nesa área vivía a poboación campesiña que só acodía ao centro para resolver asuntos administrativos ou para defenderse en caso de guerra. Esa área rural daba ás «polis» a independencia económica que facía posible a independencia política e militar.

        Había tres estratos de poboación segundo foran ou non libres e segundo o tipo de dereitos e responsabilidades que tivesen:

1. A condición de cidadán conseguíase por nacemento. Os cidadáns tiñan dereitos pero tamén responsabilidades coa «polis»: pagaban impostos, formaban parte do exército cando se lles requería, e participaban na administración de xustiza e no goberno, votando cargos ou sendo elixidos para eles.

2. Os estranxeiros que vivían e traballaban nas «polis» eran libres pero non tiñan dereitos nin obrigas cidadás. En Atenas chamábanos «metecos».

3. Os escravos formaban o gupo maioritario da poboación. Carecían de liberdade e de dereitos cidadáns. Había escravos privados e públicos. Os privados eran propiedade dos cidadáns libres e os públicos pertencían ao estado. Sobre eles recaía grande parte do traballo manual. Había escravos traballando en todo tipo de industrias, nas minas, no comercio, dentro das casas, no campo ou nos servizos públicos. En caso de guerra podían ser recrutados. Un ser libre convertíase en escravo case sempre como forma de castigo (por formar parte dos vencidos nunha guerra, por incumprir determinadas leis...). Os escravos podían comprar a súa liberdade ou obtela do seu amo.

...